We wonen nu 7,5 jaar met heel veel plezier in onze nieuwbouwwoning en vonden het tijd om de kelder een forse update te geven.
Helaas ging het aanpassen van de verlichting niet probleemloos.
In ons huis hebben we een domotica systeem van Helvar, dat is gebaseerd op het Dali protocol. Met dit systeem besturen we zo’n 100 lampen (voornamelijk spots) en 10 screens via ongeveer 10 schakelaars. Alle elementen zijn via twee 2-draads Dali netwerken gekoppeld naar een centrale controller die weer aan het interne netwerk is gekoppeld.
Voor het besturen van de screens is er ook via Dali een weerstation aan gekoppeld die de zonnesterkte meet in 3 richtingen: Oost, West en Zuid. Deze meet ook de windsterkte en temperatuur.
De verlichting is via zogenaamde Dali drivers gekoppeld aan het Dali netwerk. Elke Dali driver kan gedimd worden. Per Dali driver hebben we 1 tot 4 LED spots of lampen aangesloten. We gebruiken verschillende soorten drivers: LED drivers met stroomsturing of PWM sturing, maar ook dimmers en relaiscontacten voor 230V lampen.
De verlichting sturen we aan door middel van aanwezigheidssensoren in de verkeersruimtes en via scenes in de verblijfruimtes. We kunnen per verblijfsruimte 4 scenes programmeren.
Een scene is een set van lampen en spots die gelijktijdig aangezet kunnen worden.
Het programmeren van de Dali controller heeft veel tijd gekost. Dit kwam voornamelijk door de complexiteit van de screenbesturing, maar met behulp van Helvar is dit uiteindelijk goed gekomen en zijn we zeer tevreden met de werking.
Het programmeren van de meeste scenes was vrij makkelijk, maar enkele complexere scenes kostten wat meer inspanning. Een van de fraaiste scenes is die van de veranda. Deze bestaat uit 3 groepen van 4 spots en een aanwezigheids detector voor de achterdeur. Zodra er aanwezigheid gedetecteerd wordt, gaat de groep spots bij de achterdeur aan en na een poosje weer uit. Maar als we onder de veranda zitten, willen we deze verlichtingsgroep mee laten lopen met de 2 andere groepen. Dus als we deze aanzetten, moeten de spots bij de achterdeur net zoveel (of weinig) licht geven als de andere 2 groepen. Een erg fraaie feature waar we veel plezier van hebben als we in de zomer ’s avonds buiten zitten.
Een andere erg fraaie feature van deze verlichting is omdat vrijwel alle lampen dimbaar zijn, ze bij het aan- en uitzetten niet onmiddellijk van 0 naar 100% licht (of omgekeerd) gaan. Dit is ingesteld op enkele seconden wat veel aangenamer voor je ogen is.
Maar nu komen we bij het aanpassen van de verlichting.
Hoe ingewikkeld kan dit zijn? Dali driver aankoppelen, programma aanpassen en klaar…
Helaas bleek het niet zo eenvoudig te gaan.
De installateur had ons op het hart gedrukt aanpassingen altijd via hem te doen. Ik vond dit een logisch advies, want ik heb geen zin in gedoe.
Dus… ik had de installateur uitgelegd wat ik wilde: 2 lampen erbij op 1 dimbare driver. Ik zou de lampen ophangen en het leidingwerk verzorgen, hij hoefde alleen maar de driver te regelen, aansluiten en programmeren.
Dit is de lamp die ik had uitgezocht: https://www.ledhandel24.nl/p/led-werklamp-30w-rechthoek-3254-lumen/
48x 1W led, 10-30V. Ik had met een labvoeding gemeten dat bij een stroom van 950mA er een spanning van 20V over de leds valt.
Dus was mijn conclusie: met een stroomgestuurde driver max 1A door de leds heen sturen zou moeten werken.
Mijn installeur installeerde vervolgens een Dali 2 stroomgestuurde driver van Meanwell. De leds brandden, maar het programmeren lukte niet.
Na veel gezoek en gebel was de conclusie: op mijn Helvar controller werken alleen maar Dali 1 drivers!
Enige tijd later kwam hij terug met een Dali 1 driver. Driver aangesloten, maar vervolgens werkten de LEDs niet meer. Na enig onderzoek bleken de LEDs defect te zijn. De oorzaak werd na enige tijd duidelijk: bij het inschakelen van de driver, zet deze een spanning van 70(!) volt op de LEDs en regelt vervolgens naar 1A. En hier konden de LEDs niet tegen… max 30V. De oplossing bleek te liggen in het gebruiken van een 24V spanningsgestuurde driver die de LEDs dimt via een zogenaamde PWM regeling. Hierbij wordt de spanning aan en uitgezet in een ritme van 1 kHz. Dit werkte gelukkig wel.
Maar ben ik blij met deze oplossing? Matig, want 1 kHz ligt in het hoorbare frequentiegebied. De LEDs maken een zoemende toon op deze frequentie en dat is niet fijn. Omdat deze lampen worden gebruikt voor het aanlichten van ons glas-in-lood ramen vanaf buiten hebben we gelukkig geen last van deze brom.
Vervolgens heb ik me verdiept in de reden waarom een Dali 2 driver niet werkt in mijn systeem. De oorzaak ligt besloten in de reden waarom Dali 2 is ontwikkeld: deze drivers werken gegarandeerd met elkaar samen, terwijl dit bij Dali 1 lang niet altijd het geval is. Er wordt gezegd dat Dali 2 ook compatibel is met Dali 1, maar je zult begrijpen dat dit natuurlijk niet gegarandeerd kan worden.
Voor meer informatie over de verschillen tussen Dali 1 en 2 zie de website van Lampdirect.nl.
Wat mij hierbij opgevallen is dat Helvar Dali 1 drivers en schakelaars ook al in 1 netwerk plaatst. Zie ook https://www.helvar.nl/oplossingen/lichtmanagement. Officieel kon dit niet met Dali 1. Nu begrijp ik ook waarom het updaten van de controller van Dali 1 naar Dali 2 ook risicovol is met veel aangesloten (Dali 1) componenten.
Moraal van deze blog: zelfs het onderhouden van professionele domotica systemen is moeilijk en de kennis hierover is zeer beperkt aanwezig bij de installateurs en fabrikanten. Aanpassingen zijn kostbaar, niet vanwege de prijs van de componenten maar vanwege de vele uren die nodig zijn om de juiste componenten te vinden en werkend te krijgen. Ik ben benieuwd hoe dit zich de komende jaren gaat ontwikkelen nu er steeds meer ingewikkelde technische systemen in woningen en bedrijven worden geinstalleerd.
Recente reacties