Wat moet je doen om je energierekening zo laag mogelijk te houden?

Degenen die mijn vorige blogpost hebben gelezen, zullen zich afvragen: wat is er nog meer te schrijven over dit onderwerp?
In de media lees je helaas allerlei onzin over wat er gaat of zou moeten gebeuren op het gebied van saldering en thuisbatterijen.
In dit artikel wil ik kort schetsen wat er nu gebeurt en hoe het naar mijn mening werkelijk zit.
Omdat een zo laag mogelijke elektriciteitsrekening bereikt wordt door zo laag mogelijke kosten voor iedereen, zal ik de standpunten van de verschillende belanghebbenden opsommen. Om tot slot enkele conclusies voor jou, de thuisgebruiker, te trekken.
Waar relevant, zal ik ook wat bronmateriaal toevoegen.

In mijn vorige blogpost heb ik 3 belanghebbenden benoemd: de overheid, de elektriciteitsleverancier en het netwerkbedrijf.

De elektriciteitsleverancier

Zij wil een gezonde marge maken op de elektriciteit die zij levert. In het recente verleden deed zij dit door vaste tarieven aan te bieden voor een heel jaar, maar nu de tarieven zo hoog zijn, worden er vrijwel geen vaste contracten meer aangeboden. De tarieven bij de meeste aanbieders worden nu voor een beperkte periode vastgezet, en de contracten kunnen op elk moment opgezegd worden.

Ook zijn er creatieve ondernemers begonnen met het aanbieden van dynamische tarieven, waarbij de prijs voor de levering en teruglevering identiek zijn en per kwartier verrekend worden. De tarieven worden hierbij een dag van te voren vastgelegd. De winst voor de leverancier zit in een vaste opslag per (terug-)geleverde kWh elektriciteit. Is dit een interessant prijsmodel? Voor degenenen die het risico durven te lopen zeker wel, maar voor degenen die liefst een vast bedrag per maand betalen, niet. Maar wellicht zou er net als met gas waarin het verbruik per dag varieert door het jaar heen, een maandtarief afgesproken dat rekening houdt met de prijsfluctuaties. Wat blijft is dat het risico bij de verbruiker ligt, maar aan de andere kant kan deze op de momenten dat elektriciteit duur is ook beslissen om even niet de wasmachine aan te zetten.

Hiermee komen we op een zeer interessant aspect van het dynamische prijsmodel: je kunt voor een gedeelte van je stroomverbruik zelf bepalen wanneer je de wasmachine of EV-lader aanzet. Als je dit op momenten doet dat de energieprijs negatief is, levert het je zelfs geld op.

In een recent TNO rapport van 8 juni jl. wordt uitvoerig en op een duidelijke manier beschreven wat er met de elektriciteitstarieven de komende jaren zou kunnen gebeuren (niemand kan tenslotte de toekomst voorspellen!). Een belangrijke inschatting is dat de elektriciteitsprijzen vanaf 2023 weer gaan dalen naar het niveau van 2018.

Netwerkbedrijf

Wat we ook zien is dat door de toenemende elektrificatie de hoeveelheid stroom die we met z’n allen afnemen ook stijgt. Dit is een enorme uitdaging voor het netwerkbedrijf om dit in goede banen te leiden. Het netwerkbedrijf probeert deze problemen op te lossen door haar netwerken te verzwaren, maar dit gaat in een erg laag tempo in verband met de lengte van vergunningsverleningstrajecten, beperkte beschikbaarheid van personeel en materialen. Met als gevolg dat er paniek is bij de netwerkbedrijven en de overheid hoe dit in goede banen te leiden.

Deze paniek heeft geleid tot een hele vreemde brief aan de regering waarin zij de volgende voorstellen doen:

1. Direct afschaffen van de salderingsregeling, zodat een prikkel onstaat om zelfopgewekte energie te verbruiken of op te slaan.
2. Subsidiering van de thuisbatterij en batterijen bij grootschalige PV zodat de netbelasting rond het middaguur verlaagd wordt en fossiele stroom in de avonduren en nacht minder nodig is.
3. Aftoppen van het omvormervermogen op 50 of 70 procent van de geinstalleerde zonnenpanelen capaciteit. Hiermee neemt de piekbelasting in het netwerk af.
4. Met de invoering van een producententarief gaan opwekkers betalen voor diepere netverzwaring.

Hoe kijk ik tegen deze maatregelen aan?

Ad 1. Dit betekent dat je nu ook belasting gaat betalen over de energie die je teruglevert en vervolgens weer afneemt. Als de opbrengst van je PV-panelen ongeveer netzoveel is als je jaarverbruik, is dit ongeveer 70% van je verbruik. Als de opbrengst de helft van je verbruik is, bedraagt dit percentage ongeveer 50%. Uiteraard is dit afhankelijk van je eigen situatie, maar dit geeft je wel een richtlijn.
Dus als je 3500 kWh elektriciteit verbruikt, kost je dit 70% * 3500 * (0,114+0,036) * 1,15 = € 422,63 per jaar extra (tarieven 2022). Je kunt deze kosten dus drukken door grootverbruikers in je huis aan het werk te zetten tijdens teruglevermomenten.
Ik vraag me af hoe groot het effect zal zijn, aangezien je mogelijkheden nu beperkt zijn. Het effect wordt groter als je gaat investeren in slimme technieken die apparaten aan gaan zetten als de zon schijnt en/of (beter denk ik) het elektriciteitstarief laag is. Deze technieken staan nog in de kinderschoenen, maar hier geloof ik wel sterk in. Je kunt zelfs zover gaan door je zonnepanelen automatisch uit te (laten) zetten bij een negatieve energieprijs door je energieleverancier of het netwerkbedrijf.

Ad 2. Batterijen lijken een interessante oplossing, maar zijn nog steeds erg duur, hebben een reletief korte levensduur en leggen een groot beslag op schaars beschikbare grondstoffen. Daarnaast is het aansluiten technisch erg complex, nog ingewikkelder dan zonnepanelen en EV-laders. In Belgie kun je ze nu met subsidie kopen. Ik heb iemand gesproken die dit gedaan heeft. Niet omdat het economisch rendabel is (hij zou er uiteindelijk niets op verdienen), maar ja, je bent dan zo goed voor het milieu bezig. Ik heb hier mijn sterke twijfels bij.

Ad 3. Aftoppen van het omvormervermogen klinkt leuk, maar is slecht afdwingbaar. Daarnaast vraag ik me af of het technisch uitvoerbaar is. Kunnen alle omvormers hier mee overweg? En wil je dit ook voor Oost-West PV installaties die al veel minder hoge pieken hebben? Ik denk dat dit idee niet goed doordacht is.

Ad 4. Dit lijkt me een logische stap.

Wat doet de overheid?

Op basis van het advies dat de regering naar de tweede kamer heeft gestuurd (link) trek ik de conclusie dat zij het belang van de consument belangrijker vindt dan van de netwerkbeheerder. Om de volgende redenen:

• De salderingsregeling wordt pas afgebouwd vanaf 2025.
• Er staat geen enkel woord over het oplossen van de capaciteitsproblemen bij de netwerkbedrijven anders dan dat er meer in geïnvesteerd moet worden.

Wat zou de overheid in mijn optiek meer kunnen doen?

• De salderingsregeling kan volgens mij gewoon als eerder gepland (gefaseerd) afgeschaft worden omdat het teruglevertarief nu erg hoog is. Voor uitstel is geen enkele zinnige reden te bedenken. Waarom heeft TNO de situatie nu stoppen/beginnen met salderen niet doorgerekend?
• Ervoor zorgen dat elektriciteitsleveranciers een eerlijk teruglevertarief hanteren.
• Een subsidie geven (net als in Belgie) voor maatregelen om piekteruglevering intelligent te voorkomen: de Premie (Belgisch voor subsidie) sturing elektrische warmte (zie https://www.fluvius.be/nl/thema/premies/premies-voor-huishoudelijke-klanten/sturing-elektrische-warmte)
  Op https://maakjemeterslim.be/#premie-sew staat een overzicht van apparaten die subsidiabel zijn.
• Last but not least: communiceren dat stroom overdag goedkoper is dan ’s nachts, waardoor de elektriciteits consumptie ’s nachts omlaag gaat. Ik denk dat er nog maar weinig mensen zich dit realiseren.
• Algemeen: Meer sturen op prijsprikkels voor gebruikers zonder dat hiervoor subsidie nodig is.

Samenvatting

• Ons stroomverbruik neemt enorm toe door het toenemend gebruik van warmtepompen, EV-laders en airco’s.
• Het aantal stroomopwekkers neemt ook enorm toe.
• Dynamische elektriciteitstarieven gaan ervoor zorgen dat we meer elektriciteit gaan gebruiken op momenten dat deze goedkoop is. Dus overdag en met name op zaterdag en zondag. Dus niet meer ’s nachts zoals we gewend waren.
• Er zijn meer en eenvoudigere oplossingen nodig om je zonnepanelen tijdelijk uit te kunnen zetten als de elektriciteitsprijs negatief is en je boiler en EV-lader aan te zetten op momenten dat elektriciteit goedkoop is.
• Deze maatregelen gaan ervoor zorgen dat de elektricteitsconsumptie ‘s-nachts omlaag gaat.
• Zodra batterijen serieus goedkoper geworden zijn (dit duurt minstens nog 5 jaar!) kan het interessant zijn om met batterijen de resterende energievoorziening ’s nachts te laten verzorgen.