De wondere wereld van je electriciteitsrekening

Begrijp jij het nog? Ik ben het spoor helemaal kwijt geraakt. Ik heb een goed inkomen, een mooi huis en mijn dak volgelegd met zonnepanelen.
Mijn electriciteitsgebruik is de afgelopen 10 jaren fors gestegen, in de begintijd moest ik ook nog voor gas betalen, maar de laatste jaren krijg ik steeds meer geld terug. Hoe kan dit, wie betaalt dit en wat kunnen we in de toekomst verwachten? De trouwe lezer weet dat ik het leuk vind om ingewikkelde puzzels op te lossen en ik denk dat als je dit artikel gelezen hebt, je weer heel veel wijzer bent geworden. In dit (lange) artikel behandel ik de volgende onderwerpen:

1. De opbouw van mijn en jouw electriciteitsrekening
2. De electriciteitsprijs in de toekomst
3. Het minimaliseren van mijn en jouw electriciteitsrekening

Wie verdient er aan de electriciteit die ik afneem?

De electriceitsrekening die wij krijgen via de energieleverancier, heeft 3 begunstigers: de energieleverancier zelf uiteraard, het netwerkbedrijf en de overheid.

De energieleverancier brengt een variabel of vast levertarief per kWh in rekening, welke in mijn situatie varieerde tussen de 0,037 en 0,11 euro per kWh tot half april. Daarna ging het levertarief omhoog naar 0,37 euro per kWh. Daarnaast brengt zij meestal een vast levertarief per dag in rekening, welke omgerekend op 25-75 euro per jaar uitkomt.
Als je meer energie teruglevert dan afneemt, betaalt de energieleverancier je hiervoor een teruglevertarief: deze is meestal ongeveer gelijk aan het levertarief, maar sinds kort bij veel leveranciers niet meer. Op dit onderwerp zoom ik verderop dieper in.

Het netwerkbedrijf zorgt ervoor dat de electriteit gedistribueerd wordt over het netwerk en heeft ook als belangrijke taak ervoor te zorgen dat iedereen voldoende electriciteit af kan nemen en terug kan leveren. En om congestie te voorkomen. Hiervoor brengt zij ook een tarief in rekening die bijn netwerkleverancier gestegen is van 143 euro in 2013 naar 221 euro dit jaar.

De overheid brengt een veelheid aan kosten in rekening. Ten eerste de energiebelasting. Deze was gedurende de afgelopen 10 jaar behoorlijk constant en bedroeg ongeveer 0,10-0,12 euro per kWh. Nu de electriciteitstarieven zo gestegen zijn, is dit tarief sinds 1 januari 2022 meer dan gehalveerd.
Daarnaast brengt ze een klein bedrag ODE (opslag duurzame energie) in rekening. Dit bedrag stijgt langzaam: van 0,001 in 2013 tot 0,037 euro per kWh in 2022.
Vervolgens krijgen we ook nog een korting per jaar, deze varieert ook een beetje tussen zo’n 275 euro in 2019 en 681 euro in 2022. De historische reden van deze korting is dat electriciteit een basisbehoefte is.
Tenslotte wordt over alle genoemde bedragen BTW gerekend. Deze bedraagt tot en met 30 juni dit jaar 21%, vanaf 1 juli 9%.

Heel veel getallen, maar wat betekent dat nu in de praktijk? Ik heb dit ingevuld in een spreadsheet, en ben voor mijn situatie vanaf 2013 op bijgaand kostenoverzicht gekomen. (Aan het eind van dit artikel kun je de hele spreadsheet downloaden en deze makkelijk invullen voor je eigen situatie).
Wat valt mij hierin op? De opbrengsten voor het netwerkbedrijf zijn behoorlijk constant gebleven, terwijl zij wel heel veel meer moeten investeren. Wordt dit volledig betaalt uit deze opbrengsten? Ik heb het antwoord zo niet paraat.
De energiemaatschappijen hebben een goede boterham gehad, maar door de groei van de zonnepanelen zijn ze steeds minder energie gaan leveren. Nu de tarieven skyhigh zijn, kan het niet anders dan dat zij gouden tijden beleven.
De overheid heeft z’n inkomsten behoorlijk terug zien lopen de afgelopen jaren bij de gebruikers van zonnepanelen. Ergo, als je energie teruglevert zijn zij degenen die hier het gelag betalen. Ik begrijp daarom heel goed dat zij van de salderingsregeling af willen, en zo geld gaan krijgen voor alle energie die aan de consumenten geleverd wordt.

Hoe gaat de electriciteitsprijs zich in de toekomst ontwikkelen?

Uiteraard is dit koffiedik kijken, maar zoals je in het eerste deel van dit artikel kon lezen, zijn er vele factoren die de electriciteitsprijs bepalen. Gedurende vele jaren is de overheid de grootste verdiener geweest als gevolg van de lage prijzen voor electricteit. Sinds de komst van de zonnepanelen is de overheid dit sterk gaan subsidieren, waardoor in mijn situatie de overheid er nu sterk op moet toeleggen. Wat we sinds ongeveer een jaar zien is dat de energieprijzen sterk stijgen. Als belangrijkste reden wordt hiervoor natuurlijk de oorlog in de Oekraine genoemd. Andere – onderbelichte – redenen zijn naar mening de sterk toegenomen vraag naar electriciteit, waardoor de marktprijs ook sterk gestegen is. Waar we de laatste tijd steeds meer over horen is dat op sommige dagen (veel wind en zon) de marktprijs ook negatief kan worden. Gezien de enorme push achter de energietransitie zal de vraag naar electriciteit alleen maar toenemen. Met als gevolg dat de pieken en dalen in de prijzen ook steeds groter zullen worden. Niemand kan op dit moment voorspellen waar dit zal eindigen, maar ik denk dat het verstandig is hier ernstig rekening mee te houden.

Wat gaat dit voor ons consumenten betekenen?

• Als gevolg van de steeds grotere fluctuaties in electriciteitsprijzen, zullen vaste contractprijzen steeds onaantrekkelijker gaan worden. Zowel voor de energieleverancier: die zal zich in willen dekken tegen verliezen, maar ook voor de consument. Alleen de consument die absolute zekerheid wil, zal zich gaan commiteren aan vaste prijzen, maar ik voorzie dat veel consumenten op termijn over gaan stappen naar een dynamisch prijsmodel. Wat betekent dat je voor de electriciteit de actuele marktprijs gaat betalen met een vaste opslag voor de energieleverancier.
• Als electriciteit duur is, zal de energieleverancier graag jouw electriciteit aan een andere klant willen leveren. Dit betekent dat we niet bang hoeven zijn dat het terugleveringstarief naar beneden gaat. Let wel: in het dynamische prijsmodel! In het vaste prijzenmodel zal de energieleverancier zich ook in willen dekken, en jou zo min mogelijk willen betalen. Dit zien we nu al gebeuren in de markt. Greenchoice (mijn huidige leverancier) betaalt mij voor de eerste 10.000 kWh een fractie van wat ik moet betalen bij afname. Op mijn werk heb ik ook Greenchoice met een variabel tarief: hier betalen ze me wel hetzelfde bedrag voor terugleveren. Ik vermoed vanuit concurrentieoverwegingen.

Wat doet de overheid?

• Het gedrag van de overheid is vaak onvoorspelbaar en politiek gedreven.
• Electriciteit is nu erg duur, dus wordt er aan allerlei knoppen gedraaid om dit goedkoper te maken. Voor dit jaar is er al aan 3 knoppen gedraaid:
  (1) de energiebelasting is meer dan gehalveerd,
  (2) de BTW gaat vanaf 1 juli naar 15% en
  (3) de vermindering energiebelasting is met 200 euro verhoogd.
• De overheid wil graag weer geld verdienen over alle electriciteit die geleverd wordt aan ons. De situatie is nu dat je alleen belasting hoeft te betalen over de geleverde minus de teruggeleverde hoeveelheid energie. Dus wil zij zo snel mogelijk de salderingsregeling afschaffen, hiervoor heeft zij allerlei plannen gemaakt die al enkele keren zijn uitgesteld. Let wel: deze plannen hebben in tegenstelling tot wat vaak gesuggereerd wordt helemaal niets te maken met het teruglevertarief van de energieleverancier! Deze wordt gelukkig in de vrije markt bepaald, zonder enige overheidsbemoeienis. Het enige dat de overheid zegt, is dat er een redelijke terugleververgoeding betaald moet blijven worden. Het lijkt erop dat dit een percentage (80% wordt genoemd) van het levertarief wordt.

Je kunt in de spreadsheet zelf uitrekenen welke gevolgen deze maatregelen hebben voor jouw energierekening.

Hoe kan ik mijn electriciteitsrekening zo laag mogelijk houden?

In deze blogpost ga ik voorbij aan triviale zaken als zo min mogelijk energie gebruiken en je huis zo goed mogelijk isoleren etc. Ook ga ik voorbij aan de discussie of een oplossing nu wel of niet duurzaam is. Soms is het triviaal, maar vaak ook niet.

• De eerste maatregel die je kunt nemen is zoveel mogelijk zonnepanelen op je dak leggen. In (sheet 2) kun je heel goed zien hoeveel ik hierin geinvesteerd heb in 2015 en 2020. Ook kun je zien dat ik deze naar verwachting in 2022 alweer terug heb verdiend. Als gevolg van de hoge electriciteitsprijzen het afgelopen jaar.

• De eerstvolgende maatregel is veel lastiger. De stap die ik heb genomen is om over te stappen op een nieuwe energieleverancier: Frankenergie. Je zult je misschien afvragen waarom ik dit gedaan heb. Hiervoor heb ik de volgende redenen:
  (1) ik wilde af van de situatie dat ik elk jaar of elke 3 jaar na moet denken over al dan niet overstappen van energieleverancier. Als de prijsverschillen gering zijn, is hier geen enkele reden voor.
  (2) Het prijsmodel van Greenchoice klopte voor mij niet meer. Ik zou bijna niets meer terugkrijgen voor mijn teruggeleverde energie, maar de hoofdprijs moeten betalen als ik een paar km extra met mijn elektrische auto ga rijden.
  (3) Ik graag uit wil zoeken hoe ik zo goedkoop mogelijk uit kan komen met het prijsmodel van de komende jaren.
• Welke stap gaat hierna komen? Je leest in de media veel over thuisaccu’s. Wanneer gaan deze rendabel worden? Met subsidies kan de overheid veel sturen, maar ik wil proberen om een model te ontwikkelen (misschien heeft een lezer dit al wel?) waarmee ik dit uit kan rekenen.
• Als je nog op gas stookt en je hebt je huis beter geisoleerd, zul je merken dat de behoefte aan koeling steeds groter wordt. Een airco die ook kan verwarmen kan dan een goede investering zijn. In veel situaties is dit een betere oplossing dan een hybride warmtepomp.
• Een andere mogelijke stap die veel goedkoper is dan thuisaccu’s is een regeling bedenken die mijn buffervat op gaat warmen zodra de electriciteitsprijs negatief wordt.

Meer tips zijn welkom! Indien relevant voor het artikel zal ik deze toevoegen.

Over de spreadsheet

Deze bestaat uit de volgende tabbladen:
– Data: de tarieven die de overheid en het netwerkbedrijf in rekening gebracht hebben de afgelopen jaren, maar ook de verwachting voor de komende jaren.
– Artikel-1: berekening voor de eerste afbeelding in dit artikel.
– Artikel-2: berekening voor de tweede afbeelding in dit artikel.
Als je je eigen situatie wilt uitrekenen, dan kun je de gele velden in de tabbladen aanpassen. Je kunt uiteraard net zoveel kolommen toevoegen als je wilt, en zo diverse scenario’s uitwerken.
Download spreadsheet